A T A M (Oçerk)

Atam - Şahpələngov Şaban Hasil oglu 1924-ci ildə İmişli şəhərində anadan olmuşdur.
Orta məktəbi bitirdikdən sonra, Böyük Vətən müharibəsinin (1941-1945-ci illər) çətin günlərində, Azərbaycandan gedən minlərlə ogullar arasında atam da 1942-ci ildə cəbhəyə yollanır.

Vətənimizə elan olunmamış, qəfil hücuma keçən alman faşistlərinə qarşı müharibədə mərdliklə döyüşür, komandanlığın tapşırıqlarına əməl edir, Vətən uğrunda gedən müharibədə qələbə ruhuyla yaşayır.
O dəfələrlə güllə yarası alsa da hospitalda müalicəsini bitirib yenidən ordu sıralarına yollanır. Sərrast atıcılıq qabiliyyəti olan atam, alman faşistlərinə qarşı müharibədə igidlik göstərir, şərəflə döyüşür və Sovet dövlətinin orden və medallarını, fəxri fərmanlarını, təşəkkürnamələrini alır.

1942-ci ilin avqust ayında almanlar tərəfindən Stalinqrad istiqamətində hücum əməliyyatı başlamışdı.
Bu əməliyyat zamanı Vermaxt qoşunlarına məxsus 6-cı ordu və 4-cü tank ordusundan istfadə olunmuşdu.
Hücum nəticəsində şəhər intensiv şəkildə bombardman edilirdi.
Hər iki tərəf öz qoşunlarını şəhər mərkəzinə yeritdikdən sonra şəhər döyüşləri başlamışdı.

Artıq 1942-ci ilin noyabr ayında Sovet Ordusu çoxsaylı itkilər versə də almanları Volqa çayının Qərb sahilinə qədər geri çəkilməyə məcbur etmişdilər.
1942-ci ilin 19 noyabrında Qırmızı Ordu tərəfindən böyük əməliyyat keçirilmiş və nəticədə cinahlarda yerləşən qüvvələr məğlub edilmişdi.

Beləliklə, 6-cı Ordunun bütün əlaqələri kəsilmiş və onlar Stalinqrad ərazisində mühasirəyə düşmüşlər. Baxmayaraq ki, alman faşistlərinə havadan köməkliklər edilmiş, mühasirə həlqəsinin xaricdən yarılması məqsədilə hücum cəhdləri olmuşdu, lakin bütün bunlar bir nəticə verməmişdir. Ağır döyüşlər davam etmiş və nəhayət, 1943-cü ilin fevral ayının əvvəlində 6-cı ordu təslim olmuşdur.

Stalinqrad (indiki Volqoqrad) uğrunda gedən qızğın döyüşlərdə atam böyük əzmlə iştirak etmiş, fədakarlıqlar göstərmişdir.

Stalinqrad döyüşü dünyanın ən qəddar və qanlı döyüşü olmuşdur.
Təxmini hesablamalara görə bu döyüşdə 2 milyona yaxın alman və sovet əsgəri, eləcə də dinc əhali həlak olub.

Bu qanlı döyüşlərdə 1943-cü ilin 16 avqustunda atam sağ qolundan güllə yarası alır. Hospitalda müalicə olunub sagalır...
Daha sonralar 1944-cü ilin 15 avqustunda, düz bir il sonra, atam yenidən sol qolundan ağır yaralanır və hospitala düşür, müalicə olunub sağaldıqdan sonra təkrar cəbhəyə qayıdır.

Böyük Vətən müharibəsində Stalinqrad uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmanlıq göstərdiyinə görə atam Sovet dövləti tərəfindən “İgidliyə görə” («За доблестный труд») medalı ilə təltif olunur.

Daha sonra Almaniya üzərində qələbəyə («За победу над Германией») medalı ilə təltif edilir.

Atamın müharibəyə aid çoxlu kitabları var idi. Kitablar rus dilində idi və onları atam həvəslə oxuyurdu.
İkinci dünya müharibəsi dövründə (1943-cü il), ilk Sovet İttifaqı Marşalı adına layiq görülən Jukov haqqında da evimizdə qalın bir kitab var idi. Arada mən də o kitabı götürüb oxuyurdum. Marşal haqqında suallar verirdim atama, o elə gözəl danışırdı ki, böyük Sərkərdə barəsində, qulaq asmaqdan doymurduq..

Müharibənin sərt illəri arxada qalmışdı, amma atam o illəri unutmurdu..Müharibəyə aid «Тачанка» mahnısı var idi, onu elə gözəl oxuyurdu ki, biz də əzbərləmişdik:

«Песня о Тачанке»

Эх, тачанка-ростовчанка
Наша гордость и краса
Конармейская тачанка
Все четыре колеса!

Эх, за Волгой и за Доном
Мчался степью золотой.
Загорелый, запылённый
Пулемётчик молодой.

Bundan başqa digər mahnılar da var idi müharibə mövzusunda.

Biz həmişə atamla fəxr etmişik, mən onu böyük ŞƏXSİYYƏT hesab etmişəm.
O bütün qohum-əqrəbanın sayıb seçdiyi insan olub, ona görə ki, hər kəsə diqqət yetirib, maddi-mənəvi dəstəklər göstərib.

Atam qısa, lakin çox ŞƏRƏFLİ ömür yaşadı. Onun rayonun mərkəzində evi var idi, bütün qohumlar rayon mərkəzinə bazara, yaxud başqa iş dalıyca gələndə mütləq bizim evdə dayanacaq edərək, yeyib-içər, dincəldikdən sonra kəndə, Otuzikiyə gedərdilər. Rayon mərkəzi olmasına baxmayaraq böyük həyət-bacamız, bulud bağımız var idi.

Atam da maliyyə idarəsinin məsul işçisi idi. Sonralar mənim 4-5 yaşım olanda atamı Gəncə(o zaman Kirovabad adlanırdı) şəhərinə işə dəvət edirlər, orada 6-7 il işlədikdən sonra, atamı, çox savadlı olduğuna, rus dilini mükəmməl bildiyinə görə Bakı şəhərinə, Qaz Sənaye Nazirliyinə işə dəvət edirlər. Qeyd edim ki, Gəncədə olan şəxsi evimizi, atam içi dolu, evi olmayan, kirayədə qalan bir dostuna verib çıxır. Yaxşı yadımdadır, günlərin bir günü Bakıya köçməli idik, atam dedi hazırlaşın çıxırıq, anam isə, heç olmasa evdən 2 ədəd yorgan götürək, dedi və yorğanı büküb böyük qardaşıma (7-ci sinif şagirdi) verdi ki, atam görməsin. İçərisi dolu evi qoyub çıxdıq..

Atam Bakıda gözəl malikanə almışdı, 2 mərtəbəli, biz evə çatanda çox sevindik, 6 uşaq və ata-anam..Gözəl günlərimiz oldu həmin evdə..Bütün övladlar atamın tərbiyəsi və qayğısı sayəsində oxuduq, ali məktəbə qəbul olduq, oranı bitirdik, işlədik..

Atam 52 il ömür yaşadı, KİŞİ kimi yaşadı, həmişə süfrəsi bol, evi qonaqlı, qaralı oldu. O zaman Səməd dayımdan başqa heç bir qohumun evi yox idi Bakıda, həm də Bakıda hər adam ev ala bilmirdi..Bütün qohum əqrəbalar bizə gələrdilər, elələri ailəli gəlib, aylarla evimizdə qalardı... (Qar yağdı, izlər itdi...)

Mən atam kimi kişi görmədim, agıllı, savadlı, yaraşıqlı, zabitəli, qohumlara əl tutan, ciblərinə pul qoyan, hər kəsin yerini bilən.
Bu gün fikirləşirəm ki, baxmayaraq atam qısa ömür yaşadı, amma çoxlu işlər gördü, özü də yadda qalan, səmərəli işlər.
Onun ana-atasına, bacı-qardaşına olan məhəbbəti, bizə də sirayət etmişdi, örnək olmuşdu.
Sanki atam hər kəsin sevimlisi, eyni zamanda BÖYÜYÜ idi, çünki hər kəsin xırda yox, məhz böyük problemlərini həll edərdi. O rayona gələndə onun görüşünə, tamaşasına çox insanlar axışıb gələrdi.

Rayonda atamın ən yaxın üç dostu olub, onlardan Mehman Babaşov, Mehralı Səmədov, bir də Səftər Cavadov. Bu üç ən yaxın dostlarıyla məxsusi görüşüb söhbətləşərdi atam..Anamın dediyinə görə atam rayona gələndə öncə ən yaxın dostu, Mehralı Səmədov ilə görüşərmiş, saatlarla oturarmışlar..özü də anamın dediyinə görə atam bir günlük yeməkxananı bağlatdırarmış dostlarına görə..
Bir dəfə atamın dostunun qızı Yeksarə xanım mənimlə söhbətində ağızdolusu danışaraq dedi ki, onlar dost yox eyy, doğma qardaşdan da artıq idilər..Baxın, belə dostlar indi varmı???
Yeri gəlmişkən, atam xəstə olarkən (yüksək təzyiqdən beyinə qansızma), həmin üç vəfalı, sadiq dostları Bakıya evimizə, atama dəyməyə gəlmişdilər.
Allah hamısına rəhmət eləsin, ruhları şad olsun!
Bu gün belə insan görə bilmirəm, hər kəs özü üçün yaşayır, illərlə bir stəkan suyunu belə içmirsən, çünki dünya malına o qədər həris olublar ki, 1 stəkan çay dəmləmək gücündə ola bilmirlər, bərkəlli, dar qəlbli, dayaz düşüncəli...
Nə isə... Bu barədə sonralar yazaram...

Atam haqqında nə qədər yazsam da hələ azdır. Bu günkü təfəkkürümə görə atama borcluyam!
Atam bizə çox şey öyrətdi, savadlı olmagı, mütaliəni, geniş qəlbli olmagı, düzlüyü, halallıgı, nizam-intizamı, Vətəni sevməyi, dövlətə sədaqətlə xidmət etməyi..

28.09.2021-ci il

(Ardı var)

Səadət Şabanqızı,
Azərbaycan Jurnalistlər Birliynin üzvü,
ZiM.Az-ın, "Şərqin səsi"
və "Elm və təhsil" qəzetlərinin
bölgə müxbiri,
"Abdulla Şaiq", "Zirvə"
və "Qızıl qələm" mükafatları laureatı,
"Xarıbülbül" medallı şair-pedaqoq

ZiM.Az




.